Na dniach (28 czerwca) wejdzie w życie ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze (dalej: “ustawa”). Znasz już obowiązki, jakie się z nią wiążą, oraz podmioty, których te obowiązki dotyczą. Wiesz też, jakie narzędzia wykorzystać w praktyce, żeby stworzyć dostępne produkty i strony internetowe. Ten artykuł z serii o dostępności i EAA wprowadzi Cię w tajniki dokumentacji wynikającej z nowej ustawy, tj.:

  1. oznakowanie CE,
  2. deklaracja zgodności,
  3. instrukcje, etykiety i ostrzeżenia dotyczące użytkowania.

Oznakowanie CE

Warto wiedzieć, czym jest, ponieważ rodzi obowiązki na różnych etapach obrotu. Zamieszczenie oznakowania CE na produkcie to obowiązek producenta (art. 23 ust. 6 pkt 2 ustawy). Dystrybutor musi potwierdzić jego obecność (art. 30 pkt 2 ustawy), a dla osoby kontrolującej jest jednym z kryteriów kontroli (art. 45 ust. 1 pkt 2 ustawy). 

Rynek europejski opiera się na wspólnych założeniach co do jakości produktów i sposobu informowania konsumentów, a oznakowanie CE jest jego elementem – może wskazać konsumentowi (choć nie będzie dowodem), że produkt spełnia wymagania wprowadzone prawodawstwem harmonizacyjnym (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 – motywy 37 i 38 oraz art. 30). Służą one ocenie zgodności produktów pod kątem dostępności. Inne oznakowania pojawiają się tylko wtedy, kiedy mogą zapewnić bardziej skuteczną ochronę konsumenta, i w obszarach nieobjętych prawodawstwem harmonizacyjnym.

Oznakowanie CE umieszcza na produkcie producent (niezależnie od miejsca siedziby) lub jego upoważniony przedstawiciel (w imieniu producenta). Tym samym producent przejmuje na siebie odpowiedzialność za zgodność produktu ze wspomnianymi wymaganiami. Nie może też umieszczać na produkcie oznakowań wprowadzających w błąd. Państwa członkowskie mogą wprowadzić odpowiedzialność karną za naruszenia, w tym sankcje. Co ważne, samo oznakowanie CE nie oznacza, że produkt pochodzi z UE. Oznacza zgodność z unijnymi wymaganiami, natomiast produkt może być wytworzony w UE, Islandii, Norwegii, Liechtensteinie (te trzy kraje tworzą z UE tzw. Europejski Obszar Gospodarczy) lub Turcji.

(nie wiesz kim jest producent, dystrybutor i tak dalej? jest to rozpisane w tym wpisie)

Wymagania wobec oznakowania CE w obszarze dostępności produktów i usług są następujące (art. 18 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882):

1. umieścić je na produkcie* oraz zapewnić jego 

(*Wyjątkowo możesz umieścić oznakowanie CE na opakowaniu i w dołączonych dokumentach, jeśli przemawia za tym charakter produktu. Względy ekonomiczne i estetyczne nie będą tu wystarczające.)

  • widoczność (niekoniecznie przed otwarciem opakowania; możesz je umieścić w dowolnym miejscu, przy produktach do montażu powinno pozostawać widoczne po montażu, choć niekoniecznie po ostatecznej instalacji i w czasie normalnego użytkowania),
  • czytelność (min. 5 mm wysokości, dowolne kolory i ewentualne pogrubienie, stosownie do wzoru z załącznika II do rozporządzenia nr 765/2008),
  • trwałość (zastosowane rozwiązania technologiczne mają zapewnić, że ewentualne próby usunięcia oznakowania CE pozostawią widoczne ślady);

2. umieścić je przed wprowadzeniem produktu do obrotu.

W ramach tych ogólnych zaleceń możesz wybrać sposób, w jaki umieścisz oznakowanie CE na swoim produkcie. Nie możesz jednak poprzestać na etykiecie elektronicznej. W e-commerce oznakowanie CE i inne ostrzeżenia wymagane przepisami szczególnymi zamieść już na stronie internetowej, by klient mógł się z nimi zapoznać przed zakupem. 

Oznakowanie CE jest ważne bezterminowo (inaczej niż deklaracja zgodności), ale dopiero po sporządzeniu deklaracji zgodności można je umieścić na produkcie.

Deklaracja zgodności 

To, że Twój produkt spełnia określone wymagania, wykażesz na podstawie dokumentacji technicznej. Przed wprowadzeniem produktu do obrotu organy nadzoru rynku mogą do Ciebie wystąpić o jej udostępnienie. Po wprowadzeniu do obrotu przechowuj dokumentację przez 10 lat od daty wprowadzenia do obrotu (chyba że indywidualnie ustalono inny termin). Dokumentacja techniczna jest kluczowym czynnikiem, aby uzyskać deklarację zgodności i oznakowanie CE.

(Elementy dokumentacji technicznej znajdziesz tu: https://europa.eu/youreurope/business/product-requirements/compliance/technical-documentation-conformity/index_pl.htm) 

Tworzenie dokumentacji technicznej wiąże się z oceną ryzyka. Musisz zidentyfikować potencjalne zagrożenia i przedstawić sposób zmniejszenia ryzyka ich wystąpienia. Ryzyko wynika głównie z wymagań, jakie przed danym typem produktu stawia ustawodawstwo unijne i krajowe, a może dotyczyć kilku obszarów:

  • samego produktu (np. higiena, łatwopalność),
  • procesu wytwarzania, 
  • właściwości produktu (np. efektywność energetyczna).

Jeśli dany produkt nie jest objęty harmonizacją unijną, może się okazać, że przepisy poszczególnych krajów UE różnią się. Jako producent masz obowiązek zastosować się tylko do przepisów kraju, w którym planujesz wprowadzić swój produkt do obrotu. Dodatkowo po Twojej stronie stoi zasada wzajemnego uznawania. Zgodnie z nią, jeśli produkt spełnia wymagania w kraju producenta, ten nie musi się martwić o dodatkowe obowiązki (np. badania, zmiany w produkcie) lub zakaz sprzedaży w innym kraju UE.

(Tu znajdziesz wyszukiwarkę wymagań unijnych dla danego typu produktów w poszczególnych krajach UE: https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/pl/home; a tu informacje o zmianach w wymaganiach technicznych w poszczególnych krajach UE: https://technical-regulation-information-system.ec.europa.eu/en/home.)

Sama deklaracja składa się z obowiązkowych elementów (załącznik III do decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE), widocznych na wzorze poniżej. Te elementy są o tyle ważne, że za wydanie deklaracji odpowiadasz samodzielnie jako producent – nie wyręczy Cię tu żaden podmiot publiczny ani prywatny.

Produkt może wymagać dostosowania do kilku aktów prawnych – wtedy deklaracja zgodności (jedna dla produktu mimo różnych podstaw prawnych) obejmie “wszystkie informacje konieczne do zidentyfikowania unijnego prawodawstwa harmonizacyjnego, do którego deklaracja się odnosi, oraz wskazanie miejsc publikacji tych aktów” (art. 11 ust. 1 ustawy o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku). Pamiętaj też o tłumaczeniu, za które odpowiada “podmiot, który udostępnił lub oddał do użytku wyrób na polskim rynku” (art. 11 ust. 2 ustawy o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku). 

Poprawnie przygotowana deklaracja to jednak nie koniec dostosowań, ponieważ: 

  • musisz ją aktualizować w razie “zmiany funkcji lub właściwości produktu” (art. 24 ust. 4 ustawy) – deklaracja ma odpowiadać “aktualnemu stanowi prawnemu i faktycznemu” (art. 11 ust. 3 ustawy o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku),
  • sporządzenie i podpisanie deklaracji przenosi na Ciebie odpowiedzialność za zgodność produktu z wymaganiami dostępności (art. 24 ust. 6 ustawy),
  • obowiązek przechowywania deklaracji trwa 5 lat od dnia wprowadzenia produktu do obrotu (art. 24 ust. 7 ustawy).

Informacje dotyczące użytkowania

Informacje, o których mowa w art. 7 ustawy, musisz dostarczyć w języku łatwo zrozumiałym i jasnym (art. 7 ust. 7 dyrektywy nr 2019/882). Warto więc wykorzystać zalecenia prostego języka (ich pigułkę znajdziesz w sekcji “Zasady prostego języka” pod linkiem: https://www.gov.pl/web/sluzbacywilna/prosty-jezyk). 

Zastosuj się również do zaleceń technicznych dotyczących czytelności tekstu. Poza zrozumiałością zapewni to postrzegalność treści dla użytkownika końcowego, dla którego przyjmowanie treści danym zmysłem może być niemożliwe. Z myślą o nich zapewnij dostęp alternatywny, np. wsparcie techniczne (elektroniczne, korespondencyjne, telefoniczne, tłumacz migowy), o czym poinformujesz w instrukcji (dane kontaktowe). 

Jeśli chodzi o instrukcje dotyczące instalacji, konserwacji, przechowywania i pozbywania się produktu, możesz nie zamieszczać ich w lub na produkcie. Jednak i wtedy trzeba udostępnić je publicznie, np. na stronie internetowej, a taką informację łącznie z miejscem udostępnienia i tak musisz zamieścić na produkcie lub opakowaniu.

Autorką artykułu jest Zuza Skurzak. Zachęcam Cię do zajrzenia do innych z zakresu dostępności.

Źródła:

  1. Ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. Komentarz, red. dr hab. Ewelina Cała-Wacinkiewicz, dr hab. Wojciech Sz. Staszewski
  2. https://europa.eu/youreurope/business/product-requirements/compliance/technical-documentation-conformity/index_pl.htm 
  3. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX:32008R0765
  4. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32019L0882 
  5. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32008D0768 

Sprawdź więcej wpisów związanych z Dostępność